Geachte dames en heren,

Ik ben kolonel Jan Willem Maas, Chef Kabinet van de Commandant Landstrijdkrachten en in die hoedanigheid hier om vandaag het monument mede te onthullen.

In de eerste plaats wil ik de organisatoren van deze dag hartelijk bedanken voor de uitnodiging om hier, op deze historische plaats, het monument te onthullen dat ons herinnert aan de allereerste gevechtshandeling in de bewogen meidagen van 1940.

Het zal geen van u allen zijn ontgaan dat er in de afgelopen dagen uitvoerig is stilgestaan bij de Tweede Wereldoorlog. Dat is logisch, wij vieren als Nederland dat wij deze maand 70 jaar geleden zijn bevrijd na een donkere bezettingsperiode, die voor veel Nederlanders vijf lange jaren heeft geduurd. En net zo goed als dat wij op 5 mei onze vrijheid vieren, vind ik het vanzelfsprekend dat wij op 4 mei de slachtoffers herdenken die tijdens die oorlog de hoogste prijs moesten betalen. Ook na 70 jaren van vrede en toenemende welvaart in Nederland is het naar mijn mening goed om te beseffen, dat er in de Tweede Wereldoorlog enorme offers zijn gebracht om onze vrijheid mogelijk te maken.

Dames en heren,
Wij staan hier vandaag op een plek waar in de vroege morgen van 10 mei 1940 de allereerste offers voor onze vrijheid werden gebracht. Roermond lag destijds pal voor de zogeheten Maaslinie. Deze linie bestond uit een ondiepe strook van kazematten en verdedigingswerken op de westoever van de Maas, bedoeld om een vijandelijke oversteek van de Maas te beletten of anders in ieder geval te vertragen.

Van de verdedigers van deze linie kon niet worden verwacht dat zij achter de Maas een hardnekkig verdedigend gevecht zouden voeren. Daarvoor was de linie eenvoudigweg te zwak, te ondiep én te slecht bewapend.

Het 17 Grensbataljon (17 GB) was verantwoordelijk voor de verdediging van de Maaslinie ter hoogte van Roermond. Op de Oostoever van de Maas lag de Hindernis Sectie Zuid, die bestond uit 11 man grenswachten en een 8 man tellende versperringsploeg. Deze Sectie Zuid was belast met het melden van eventuele grensschendingen, het vernielen van de bruggen over de Roer en het aanbrengen van de hindernissen.

De Duitsers was er alles aangelegen om de rivierovergangen snel en ongeschonden in handen te krijgen. Deze overgangen waren immers van groot belang voor een voorspoedig verloop van de Duitse opmars in Nederland. De Duitsers schuwden niet om hun toevlucht te nemen tot een krijgslist.

De overrompeling van de verkeersbrug draaide echter uit op een mislukking. Door het waakzame optreden van de militairen op deze historische locatie kon de verrassingsaanval worden verijdeld. De Duitse overvalpatrouille werd opgemerkt bij een voorbereide hindernis aan de Kapellerlaan. In dat historische vuurgevecht slaagden de Nederlanders er niet in de Duitse overvalpatrouille onschadelijk te maken, maar de verrassing was natuurlijk wel geheel verdwenen.

Het bericht van de strijd op de Kapellerlaan werd snel doorgegeven. Uiteindelijk kon de verkeersbrug nog precies op tijd worden vernield: om ongeveer tien voor vier vloog de brug de lucht in. De Duitsers waren toen de oostelijke opgang van de brug al zeer dicht genaderd. Met het vernielen van de brug had 17 GB het belangrijkste deel van zijn opdracht met succes uitgevoerd. De brug was niet ongeschonden in handen van de vijand gevallen.

Dames en heren,
Zoals uit dit relaas blijkt, bevinden wij ons hier op een wel zeer bijzondere locatie. Een plek waar Nederlandse militairen met moed, toewijding en veerkracht hebben gevochten voor de vrijheid van Nederland. Moed, toewijding en veerkracht die nog steeds gelden als de kernwaarden van de Koninklijke Landmacht. Dat zijn de drie grootheden die, waar je ook kijkt in de geschiedenis, het ethos van de landmacht militair definiëren; het zijn ook de eigenschappen die je herkent in iedere veteraan zoals bijvoorbeeld de heer Jessen, militair van het 17 GB. Een soort gemene deler, iets dat we allemaal hebben en ons onderscheidt. Want, hoe verschillend de uitdagingen door de jaren heen ook waren, hoe afwijkend het tijdsgewricht ook was, er zijn een aantal kernwaarden uit te destilleren die voor militairen van alle tijden opgaan. Waarden die ons verbonden hebben en die ons richten.

Dit is daarom een plek die in alle opzichten een monument verdient. Een plek waar we ons kunnen realiseren dat vrede, ook al duurt hij voor ons al 70 jaar, niet vanzelfsprekend is. Wij worden in Nederland niet meer dagelijks geconfronteerd met keihard oorlogsgeweld en terreur. Dankzij de lange periode van vrede, konden wij ons land weer opbouwen. Nederland bloeide op, bereikte een ongekende welvaart en dankzij die lange vrede en herwonnen welvaart behoren wij vandaag de dag tot de gelukkigste volken op deze aarde. Ondertussen zijn er ontelbare mensen op deze wereld, die moeten leven in regio’s die worden geteisterd door terreur, oorlog, honger, armoede of natuurgeweld, die snakken naar omstandigheden die voor ons zogenaamd ‘normaal’ zijn geworden. Maar de vrede is niet vanzelfsprekend, wij moeten ons daar voortdurend en met volle overtuiging voor in blijven zetten. Een moment als dit en een monument als dit, kunnen daarbij helpen. Het helpt ons realiseren dat je soms voor vrede grote offers moet brengen, offers die het uiteindelijk waard zijn om te worden gebracht en offers die het waard zijn om te worden herdacht. Herdacht met een stijlvol monument zoals wij hier vandaag ten doop houden.

Ik dank u voor uw aandacht.

Met dank aan Cord Beckmann, Photocord.